Uitgave 135 (mei 2013)
TIJDSCHRIFT HEEMKUNDE HATTEM NUMMER 135, JUNI 2013.
Zoals te doen gebruikelijk ligt er weer een nieuw nummer van ons blad gereed. Op de web- side van onze vereniging plaatsen we een kort overzicht om u zin te laten krijgen in de volledige tekst. Die kunt u kopen bij de Bruna, maar u kunt zich ook aanmelden als lid. Dan nu het overzicht.
Transportbedrijf Keijl. Vier generaties – van paard tot veertigtonner
Auteur Tea Keijl.
Tea Keijl weet als telg uit de familie op een goed leesbare manier de lezer deelgenoot te maken van de geschiedenis van vier generaties. De illustraties verlevendigen het geheel.
Moet je je voorstellen, dat in de Achterstraat 32 en 31 plaats was voor het trekpaard, maar ook voor twee andere paarden en nog een stuk of vijf, zes koeien. Bedrijf en woonplaats voor het gezin tesamen.
Transport van Zwolle naar Hattem, daar begon het mee en u kunt lezen hoe allerlei klanten bediend werden. Bedrijven, maar ook particulieren. Zo werd de was in Zwolle de deur uitgedaan bij voorbeeld. Keijl zag ook brood in de verhuur van baby-wiegen. Vanuit Hattem werd zand geleverd uit de Leemcule. Later komen de verhuizingen erbij.
In de loop van het artikel ziet u getekend, dat de geslachten wisselen, maar dat het bedrijf de ontwikkelingen in de maatschappij volgt. Inderdaad van paard tot veertigtonner.
Genoeg blauw op straat ?
Auteur D. Locht.
De schrijver komt opnieuw met een leuk “politiebericht”. U kunt lezen hoe veldwachter P.J. Veltkamp in 1841 z’n werk verrichtte. Volkomen transparant wat die man deed en van getuigen voorzien. Alles “naar recht en waarheid opgemaakt”, wat wil je nog meer ?
Het kasteel te Hattem. Uit de Geldersche Volks-Almanak voor 1857.
Auteur D.J. Septer, bewerking.
De verteltrant van de Almanak is de onze niet meer. Toch is het voor de Hattemer goed nog eens te lezen welke rol zijn stad in het verleden heeft gespeeld. List en woest geweld, langdurige strijd, Johan Bentinck, de beroemde kooi en wederom verrraad, het zijn de kopjes boven de delen van het artikel. De strijd van hertogen en graven, de “Dikke Tinne” vormde er een bolwerk in. De Geldersen tegen de steden Deventer, Zwolle en Kampen.
Philip de Schone,
Keizer Maximiliaan,
Jan van Gelder, de heer van Wassenaar, Lodewijk van Montfoort, al die mannen nemen deel aan die ontwikkeling van voortdurende oorlog naar een tijdperk, waaruit de barbaarsheid verdween.
Nawoord bij Het Kasteel te Hattem.
Auteur G. Kouwenhoven.
Kouwenhoven geeft nog een kort commentaar bij het vorige onderwerp. De samensteller van de Almanak zelf, Isaac Anne Nijhoff (1795 – 1863) heeft het artikel geschreven. Kouwenhoven legt uit waar de plattegrond en illustraties vandaan komen. Het was me inderdaad een echt kasteel!
“In de schaduw van den ouden reus”.
Auteur R. Seegers.
Seegers heeft kennis van een aantal boekjes en artikelen van Bart van de Veluwe, pseudoniem van Bartholomeus van Mourik. Deze man was onderwijzer met wel elf standplaatsen, waaronder driemaal in Hattem aan de Van Heemstraschool.
Bart was geboren op 9 maart 1873 in Zevenbergen en overleed op 18 september 1958 in Vlissingen. Hij trouwde in 1900 met Alijda Boeve, een echte Hattemse. “In de schaduw van den ouden reus” is een lesboek voor de hogere klassen van de lagere school. Daarin heeft Van Mourik gebeurtenissen uit Hattem beschreven.
Hattem heeft hij de naam “IJsselheim”gegeven. Voor wie Hattem kent komen er allerlei bekende beelden, personen en straatnamen aan de orde.
Het domineesvarken, de Dijkpoort, de Hoenwaard, het zorgde allemaal voor een rijke schakering.
Bernardus die Haeze en de nieuwe leer in Hattem.
Canon 1533. Werkgroep Geschiedenis.
Opnieuw een canon in ons blad. In 1533 is Bernardus die Haeze pastoor in Hattem. Hij ging behoedzaam z’n weg en raakte onder invloed van de nieuwe leer, die via Harderwijk en Elburg Hattem bereikte. Het ging in Hattem vreedzaam toe. Bernarduswerd een paar keer verbannen, stichtte een gezin, werd tenslotte begraven in de Grote Kerk. Zijn devies op de eind 19e eeuw gevonden stenen grafzerk is nog te lezen : “Caritas et Spes”- “Liefde en Hoop”.
Noorse huizen in Hattem.
Auteurs E. Andeweg /D. Jonker.
Vaag zie je aan het eind van de Veldweg dat “Chinese uus” staan, een houten huis. De schrijvers hebben de doopceel hiervan gelicht bij de familie Aberson. Het gaat om twee houten huizen, die in 1900 en in 1915 gebouwd werden. Het Lagerhuis is vanaf 1940 permanent bewoond geweest. Het Hogerhuis diende de familie als zomerhuis. Door vriendschap van de heer J.M. Aberson met de Noorse architect Gabriël Smith zijn de woningen uit Noorwegen afkomstig. Ze lagen bij de bouw in een wijds heidegebied met uitzicht over de IJsselvallei.Het Hogerhuis heeft in 2001 de status van Rijksmonument gekregen. Heel bijzonder, dat de familie Aberson de percelen Veldweg 91 en 89 nog altijd in eigendom heeft.
Advertenties.
Let u ook weer eens op de katern van advertenties, waaruit het veelzijdige aanbod van Hattemse bedrijven blijkt ?
Een zak mäis veur Kennedy.
Auteur T. Eghuizen.
Onze bekende schrijfster levert weer een bijdrage in onvervalst Hattems dialect. Misschien moet u zich even schrap zetten, maar de humor van de spraakverwarring komt er wel uit. Ook de illustratie van de dames Thijssen en Meyer is fraai.
Wie kent het woord “ferig”?
Auteurs J. Kroon/T.Eghuizen.
Leuk stukje over het gezin Van Raalten van de “Strookappe”. Wat betekent “ferig” en wie kennen en gebruiken dat woord nog ?
Hagenpreken.
Canon 1557. Werkgroep Geschiedenis.
De overgang van de meeste Hattemers naar de nieuwe leer van Luther en Calvijn verliep overwegend zonder grote schokken. Maar predikers met al te zeer afwijkende prediking waren aangewezen op de open velden, de zogeheten hagenpreken. Anders dan in Harderwijk en Elburg, verliep dat in Hattem zonder volksoproer.
Reacties bij de Herinneringen van mevrouw Mien van Rhijn.
De kritische lezertjes noodzaakten de redactie tot plaatsing van de correcties. Goeie test !
Wandeling door Molecaten en omgeving.
De derde wandeling uit de “Wandelgids van Hattem en Omstreken met Illustratie”, vierde druk 1918.
Een leuke omschrijving van een wandeling over het landgoed “Molecaten” langs het “’t Spiker” en het landgoed “Beek en Berg”. Nog heel goed herkenbaar !
Herdenkingsplaquette in een nieuwe, monumentale rol.
Werkgroep Monumenten.
Heemkunde Hattem en Zwols Industrieel Erfgoed zagen het belang van een blijvende herinnering aan de gesloopte spooerbrug tussen Hattem en Zwolle. Aletta Blok van ProRail, Bert Karssing en Jan de Vries van Heemkunde en Marcel Overbeek van Zwols Erfgoed zetten zich aan tafel en het resultaat is er. Een gespaarde oude pijler is opgeknapt, de oude herdenkingsplaquette is er in gezet en twee gietijzeren hefwielen uit de oude brug zijn toegevoegd. Een nog aan te leggen klompenpad zal het geheel voltooien. Komt dat zien !
Hattem even voor de Geus.
Canon 1572. Werkgroep Geschiedenis.
Even, van juli tot half november 1972, was Hattem voor de Geuzen, maar Alva maakte daar een eind aan. De canon vertelt over het heersende poortenregime in die tijd.
Historisch kadaster van het schependom van Hattem. Aflevering 18.
Auteur M. van der Leeuw.
Constant gaat de auteur verder met de publicatie van de eigenaren van percelen in de kadastrale secties A, B en D van de gemeente Hattem ten tijde van de invoering van het kadaster in 1832.
Fotoarchief.
Werkgroep Volkskunde.
Weer twee foto’s “in de aanbieding”. Weet u het, bel dan even met mevrouw Viering-Rorije!
Gesignaleerd.
Redactie.
Kouwenhoven brengt een boek over Daendels van Peter Carey onder de aandacht. Dit boek houdt verband met de Daendelslezing van dit jaar. Het beschrijft de respectabele prestaties van Daendels. Een Hattemer deputatie van het Annagilde woonde de Daendelslezing bij. Op dezelfde middag spraken mevrouw drs. Eveline Sint Nicolaas en Prof. Dr F. Grijzenhout.
Gelderse Burgerlijke Stand integraal op website van Gelders Archief. Van 1811 – 1902 komt alles er integraal op.
VERENIGINGSNIEUWS.
Bericht van het bestuur.
Onze nieuwe voorzitter, mevrouw Y.J.A. Schepers-Mulder, introduceert aan de hand van oude herinneringen over Hattem het belang van de Vereniging Heemkunde om het verleden weer te laten leven.
Afscheid en welkom op de Algemene Ledenvergadering.
In dit verslag kunt u lezen van het aftreden van Henk van Gelder, Henk Bruins
en Nico van der Knokke en anderzijds van hun opvolging door
Yvonne Schepers, Chris Morssink
en Hanny van der Zwaan. Ook de heer Hein Steinz uit de werkgroep “website en automatisering”zal het Algemeen Bestuur versterken.
Interessant was de lezing van Marco Klomp, de gemeentearcheoloog van Zwolle, over het onderzoek in het gebied Assenrade.
Oproep van de werkgroep Dialect.
Liefhebbers van het Hattems dialect kunnen hun hart ophalen bij deze werkgroep. Van harte welkom.
Goede bestemming.
Ruimt u de zolder op ? Heemkunde is geïnteresseerd in alles wat betrekking op Hattem heeft.
Dan volgen nog : Gegevens Streekarchief, Rooster werkgroepbijeenkomsten van juni 2013 tot en met september 2013, Inloop Heemkunde, Enige geschiedenis-sites, Gegevens van de Vereniging en colofon.
