.jpg)
Uitgave 132 (augustus 2012)
Opnieuw een breed geschakeerde uitgave van ons blad. Hier volgt een korte opsomming van de inhoud.
Bé Thoden van Velzen Beeldhouwster. Zwolle, 14 juni 1903 – Hattem, 5 april 1984. Auteur Edgar Andeweg.
De schrijver memoreert de bekendheid van Voerman en stelt, dat Betsy Thoden van Velzen ten onrechte weinig
herkenning oproept als beeldhouwster van naam.
|
|
Geboren in Zwolle krijgt ze na het behalen van haar gymnasium-diploma in 1922 haar opleiding in Amsterdam aan de latere Rietveldacademie, vervolgens aan een kunstnijverheidsschool en daarna van 1927-1933 aan de Rijksacademie voor Beeldende Kunst. Mari Andriessen is een jaargenoot van haar. In 1942 vestigt ze zich in Hattem. De beeldhouwerij levert in de oorlogsjaren en vlak daarna niet voldoende levensonderhoud. Als coupeuse moet ze die tijd doorkomen. In 1955 opent ze haar atelier “Annahuis” aan de Oranje Nassaulaan. In 1949 gaat ze de vakken boetseren en beeldhouwen doceren aan de “Kunstschool Het Palet” in Zwolle en houdt dit vol tot 1968 als ze 65 jaar wordt. In de jaren 50 maakt ze naam als beeldhouwster met haar verzets- en bevrijdingsmonumenten en ook andere kunstwerken. De illustraties laten dat zien. Het artikel maakt zo duidelijk, dat deze kunstenares in Hattem en directe omgeving tot op heden haar oeuvre tentoonstelt. |
Bijzonder om te vermelden is, dat Henk Beernink – in onze stad beslist geen onbekende – les van haar kreeg in
het Hopmanshuis in Zwolle. Dat geeft weer even een blik in de oorsprong van de bekende “Beerninkgroep”.
Bé Thoden van Velzen overleed in 1984. Henk Beernink beheert nu nog haar artistieke nalatenschap. Die wordt
binnenkort opgenomen in het archief van “ Museum de Fundatie-Kasteel het Nijenhuis “in Heino.
De Canon van Hattem komt er aan. Werkgroep Geschiedenis.
De werkgroep kondigt de Canon van Hattem aan. Belangrijkste bron het boek “In eenen aangenamen oord…”,
dat in 1999 verscheen bij het 700-jarig bestaan van Hattem. Op aangeven van de streekarchivaris
GerritKouwenhoven maakte de werkgroep een keus van circa vijftig hoogte- dan wel dieptepunten. Het begint in
1176, de splitsing vaan het kerspel Epe
en het begin van Hattems zelfstandigheid en eindigt (voorlopig) in 1971, bij de laatste grenswijziging van de
gemeente.
In deze en elke komende uitgave van ons blad wordt deze bijdrage gevolgd door andere uit de canon.
Het digitaal maken van de canon is de volgende stap, maar de werkgroep gaat ook nog aan de gang met de
uitwerking van alle tussenliggende jaartallen met het oog op toepasbaarheid voor uitbreiding van de canon.
Hattem zal te zijner tijd vanachter de computer te bestuderen zijn.
De parochie wordt zelfstandig. Canon 1176. Werkgroep Geschiedenis.
Direct krijgen we een proeve van het vele canon-werk. Bisschop Goedefridus geeft toestemming aan de
verzelfstandiging van de bewoners van Heerde, Gaedsbergh of Godsberg en Vorchten. De Godsberg is
een heuveltje tussen de huidige Hessenweg en de Waa in Hattem. “De zelfstandige kerkparochie Hattem
bestaat onomstreden en Hattem houdt al eeuwig voor waar, dat het stadsrechten heeft verkregen. “Mons Dei,
dat voorheen Hattem heette”, staat in een oud geschrift.
Neem en lees, zeer interessant !
De echte naam van de veerman. Redactie.
In aansluiting op ontvangen reacties zet de redactie recht, dat in uitgave 131, juni 2012, de veerman ten
onrechte de naam Van der Kolk heeft gekregen. Hij heette namelijk Evert Frederik Treep. De heren Kamp
en Van der Weerd leveren de nodige informatie. Frederik Treep heeft vaak bijstand verleend bij het veer en
in de oorlog heeft hij tal van zakken meel naar de overkant geroeid.
Bouw zwembad bijna veertig jaar geleden. Bericht uit “Veluws Nieuws”van 6 juli 1972.
Actueel bij de recente opening van het nieuwe zwembad “De Marke” een krantenverslag met interessante
gegevens uit 1972 bij de voorbereiding van de bouw van zwembad “De Watermulder”. Met de foto’s er bij.
Je kunt je die kale vlakte in de huidige situatie niet meer voorstellen. Er groeit wat in veertig jaar. De investering
van f 1.230.000,-- was in die tijd toch ook bepaald geen geringe investering. Schenkingen en acties van
de plaatselijke bevolking leverden een bedrag van f 200.000,-- op. Het artikel geeft tal van wetenswaardig-
heden. Het land rondom de Mulderskolk (het natuurbad) heette vroeger de Watermulderskamp, genoemd
naar de watermolen. Vandaar de naam.
Eerste bouwsteen zwembad veertig jaar geleden. Bericht uit “Veluws Nieuws” van mei 1973.
 |
Een verslag van de eerste-steenlegging door de heer A.J. ten Doesschate, die met een gift van |
Opening zwembad veertig jaar geleden. Bericht uit “Veluws Nieuws”van 9 mei 1973.
Burgemeester Dekker opent vrijdagavond “De Watermulder”.
In dit artikel ook weer een kijkje en nu ter gelegenheid van de opening van het nieuwe zwembad. Binnen
twee jaar is Hattem een tweede miljoenensportcomplex rijker geworden. Op 12 september 1972 de
“Daendelshal”en nu “De Watermulder”. Bijna alle takken van sport hebben hiermee een passende
accommodatie. Stichting Zwembad “Hatto Heim”exploiteert al sinds 1927 een open bad aan de Eijerdijk.
Heel bijzonder zijn naast de bouw van het nieuwe zwembad ook de verbeteringen aan het open bad.
Een prachtige totaal-voorziening met ligweiden er bij.
Hertog Willem schenkt de Hoenwaard. Canon 1401. Werkgroep Geschiedenis.
De landbouw in Hattem werd omstreeks het midden van de veertiende eeuw belangrijker. Daar waren
de gronden in en rond Hattemerbroek, een groot stuk cultuurgrond uit het voorrecht dat Eleonora van Engeland
(hertogin van Gelre en Vrouwe van Veluwe) : het Veen en tenslotte de 300 hectare grote Hoenwaard. Dat laatste
werd geschonken door Hertog Willem voor gemeenschappelijk gebruik door de burgers van Hattem binnen
de stadsmuren.
Papiermakers onder Hattem. Auteur T. Eghuizen.
Mevrouw Eghuizen vroeg zich al jarenlang af wat voor mensen er toch in Molecaten woonden en rondliepen
om er hun beroep als papiermaker uit te oefenen. Waren het Hattemers of kwamen ze van buiten ?
De auteur verwijst naar haar bronnen, zoals die van het onderzoek van Jeroen en Gerdien Nikkels. Doop-
en trouwboeken en het bevolkings- en overlijdensregister van Hattem geven aanvulling.
Het beroep van “Pampiermaecker”, ook “mr. Pampiermaecker”, is het enige beroep, uitgezonderd dat van
predikant, dat speciaal wordt genoemd. De papiermakers waren een stand op zichzelf. Ze trouwen ook met
leden van andere papiermakersfamilies. Uit het verdere van dit artikel blijkt hoe dit gegeven genealogisch
zeer interessant is.
Sinds het midden van de zestiende eeuw werden onder meer op de Veluwe aan beken en sprengen
papiermolens gelegd, zoals dat genoemd werd. In 1597 kreeg Jan van Schuren (van der Schuyt) van de
“Burgemeester, Schepen en Raedt van de Stad Hattum” toestemming een papiermolen aan te brengen.
Sprengen en andere voorzieningen bestreden vanaf 1694 het optredende watergebrek.
In Hattem stonden drie molens : 1. De Bovenste Molen ( bij Herberg Molecaten), 2. De Middelste Molen
(ten noorden van de Bovenste Molen) en 3. Het Spijker ( hoek van de Blaasbalg aan de Veldweg.
Het beroep van papiermaker ontstond. Ze kwamen van de Veluwe. Door vererving bleef het familiebedrijf
in de familie. Dat blijkt ook uit de in het vervolg van het artikel weergegeven genealogische opsomming.
Mevrouw Eghuizen concludeert, dat veel papiermakers van elders kwamen, zoals Vaassen, Epe, Heerde,
Appeldoorn, Rozendaal, maar ook uit Ootmarsum. Papiermakerszonen zochten hun bruiden bij andere papiermakersfamilies.
De Dikke Tinne. Canon 1404. Werkgroep Geschiedenis.
De werkgroep laat het niet bij de eerste canons. Hier nog één. Het gaat om de “Dikke Tinne”.
Reinald I, “herthoge van Gulick ende van Ghelre”, besloot, dat enkele strategisch gelegen centra op de
Veluwe versterkt dienden te worden om het gezag van graaf of hertog te onderstrepen en uit te kunnen
oefenen. Voor Hattem betekende dat de bouw van een kasteel. U kunt lezen hoe dat in z’n werk ging.
Van tijd tot tijd woonden er de hertog en zijn gevolg. Het kasteel voorzag zelf in zijn voedsel.
Een päär reacties. Auteur T. Eghuizen.
Mevrouw Eghuizen verhaalt over enkele reacties op haar publicaties in het dialect. Haar conclusie is,
dat die artikelen veel herinneringen oproepen en dat ze met plezier gelezen worden. Dat doet haar weer
genoegen.
Advertenties. We mogen u weer uitnodigen aandacht te besteden aan onze adverteerders, die u veel
te bieden hebben.
Bestuurscrisis in 1923 bij de NPB-Hattem om een “”Rooie Dominee”. Auteur Reinier Katgert.
| De beroemdste predikant van Zwolle ooit is dominé Gerardus Horreus de Haas (1879-1943) geweest. In 1919 gaat hij van Sneek naar Zwolle, waar tot op heden op 1 mei nog een soort bedevaart naar z’ngraf wordt gehouden door socialisten. In Hattem blijkt hij in de jaren ’20 nog zo’n rol te hebben gespeeld, dater een heuse bestuurscrisis ontstond binnen deNederlandse Protestantenbond afdeling Hattem/Wapenveld. |
 |
De Haas werd in Friesland lid van de SDAP en was vriend van Pieter Jellesz Troelstra. De Haas hield,
waarschijnlijk om de bijverdienste, al vroeg predikbeurten in de jonge afdeling Hattem/Wapenveld van
de Nederlandse Protestantenbond. Deze afdeling was in 1917 opgericht door onder anderen de heren
D.H. Koker en A. Prins van Wijngaarden.
De Haas deed naast predikbeurten ook huisbezoek en gaf catechisatieles. Per preek twintig gulden en
honderd gulden per jaar voor huisbezoek en catechisatie elk. In 1922 ging het huisbezoek er af, want de
financiën waren krap.
In 1923 kwam er onrust. Een afdelingslid, de heer L.H.W. Kalff, vond De Haas veel te socialistisch en
pacifistisch. Na een enquête bleek, dat een groot aantal leden geen politiek van de kansel wilde, maar
dat De Haas wel mocht blijven. Toch wilde het bestuur ontslag geven.
De Algemene Vergadering gaat hiermee niet accoord. De heren J.B. Krooneman en J. van Rhijn bestrijden
het bestuur. Er komt een commissie, die met De Haas spreekt en die daarna een motie voorlegt aan een
nieuwe Algemene Vergadering. Het bestuur vond die (aangenomen) motie niet acceptabel en trad af.
Er kwam een nieuw bestuur. Dominé De Haas kon doorgaan tot hij op eigen verzoek per 1 januari 1928 aftrad.
De auteur vertelt nog hoe het De Haas verder verging in Zwolle in de oorlogsjaren en tot zijn dood in 1943.
Uit de Geldersche Volksalmanak van 1843. Bewerking van Dirk Jan Septer.
Dit is een beschrijving van een wandeling door twee personen vanuit Elburg naar Hattem, vervolgens naar
het zuiden tot aan de plaats van het klooster Hulsbergen. De verhaler geeft uitleg aan alles wat hij het
memoreren waard vindt in een gedragen proza, zoals wij dat zeker niet meer zullen gebruiken.
Leuk om te lezen als men de regio kent en ook het één en ander uit de geschiedenis. Het mondt uit in de Geschiedenis
van het Klooster Hulsbergen. Het is te begrijpen, dat de heren aan het einde van het verhaal een kleine
versterking hebben genomen om hun tocht verder voort te zetten.
Fotoarchief. Werkgroep Volkskunde.
Onverdroten gaat de werkgroep verder met het fotoarchief. Ook nu weer gaat een oproep uit naar de lezers. Drie foto’s moeten “ontrafeld” worden. Wie, o wie staan er op de plaatjes ? Meldt het aan mevrouw Viering-Rorije.
Historisch kadaster van het schependom van Hattem. Aflevering 16. Auteur M. van der Leeuw.
De heer Van der Leeuw gaat gestadig verder. Nu geeft hij een overzicht van de Noordzijde van de Dorpsweg, de nummers 279 tot en met 283.
Gesignaleerd. Redactie.
Overzicht van interessante uitgaven in relatie tot de leden van de vereniging Heemkunde Hattem.
Boek over de komst van het christendom in Noordoost-Nederland.
Op zaterdag 26 mei 2012 is in Deventer het nieuwe boek van Heerdenaar Dirk Otten gepresenteerd. Titel : “Hoe God verscheen in Saksenland”, ondertitel : “”Widukinds knieval voor Karel de Grote”.
Otten laat zien, dat de Saksen zich niet bekeerden op de preken van de missionarissen. Otten vertelt, dat de Saksen de missionaris Lebuïnus belaagden. Hij kon ternauwernood het vege lijf redden.
Hoe het uiteindelijk wel lukte staat in het boek, dat uitgegeven is bij de Deventer Universitaire Pers, 176 pagina’s, 44 illustraties.
V E R E N I G I N G SN I E U W S .
Bericht van het bestuur.
Voorzitter Van Gelder is niet te spreken over het “zomerweer”als hij zijn bijdrage op papier zet.
Hij zet alle verenigingszaken even op rij. Er is nog van alles te doen. De werkgroepen kunnen versterking gebruiken. Het komende jaar dienen twee vacature’s vervuld te worden wegens aftreden van de voorzitter en de vice-voorzitter. Planning van bijeenkomsten tot aan de nieuwjaarsreceptie.
Aanwinst documentatie Gerrit Neuteboom.
Jan en Neeltje Scholte-van Doornum hebben van haar “oom”, verzetsman Gerrit Neuteboom die bij de gemeente werkte, wat documentatie geschonken aan het streekarchief. Drie archiefdozen vol. Er is een lijst gemaakt van 51 nummers. De meeste zaken betreffen landelijke en europese zaken, maar vier hebben te maken met Hattem.
Gelderse memories van successie op internet.
Enorme bron voor familie- en ander historisch onderzoek digitaal beschikbaar. Het Gelders Archief heeft de memories van successie in Gelderland over de periode 1818 tot 1927 gedigitaliseerd. Ze staan op de website van het Gelders Archief. Het is een essentiële bron voor genealogen en historici.
In een memorie van successie staat een overzicht van de bezittingen en schulden van een overledene.
Te vinden op internet : http://www.geldersarchief.nl/familiegeschiedenis/memories-van-successie.
Schenkingen.
Er zijn weer enkele schenkingen aan de vereniging te melden, waaronder het destijds aan de heer A.J. ten Doesschate door het gemeentebestuur aangeboden album met foto’s van de bouw van het zwembad “De Watermulder”.
Streekarchief Epe, Hattem, Heerde, Goede bestemming en Rooster werkgroepenbijeenkomsten van september tot en met december, gegevens van de vereniging en colofon van ons blad zijn bekende thema’s.
Ook deze editie van ons blad is te koop voor € 4.—bij de Bruna en bij onze penningmeester, de heer W. Goos, telefoonnummer 038-4443435. Aanmelden als lid ( ook via de heer Goos) is natuurlijk het beste. Contributie € 15.—per jaar, maar dan bent u ook verzekerd van alle kwartaaluitgaven van ons blad en overige faciliteiten .
